(Bài viết của
TS Nguyễn Xuân Đoan, cựu SVVN tại MC khóa 1983-1990, NCS ĐH Nông nghiệp Mông Cổ)
Từ hơn
một tháng trước, anh Nguyễn Ngọc Huân - quản trị Blog Một thời Mongolia để nhớ
đã đăng thông tin trên Blog và Zalo “Cựu
SVVN tại MC” về chuyến đi du lịch Việt Nam của hai cô giáo Suvd và Saran Tuya
dạy ngôn ngữ tại Trường Đại học Tổng hợp Quốc gia Mông Cổ cho sinh viên Việt
Nam. Biết các cô đi theo tour du lịch của Công ty Тэнгэр Travel với hành trình
Ulanbator - Hà Nội, Quảng Ninh, Đà Nẵng, Hội An, sau khi tham khảo một số ý
kiến, chú Lại Hồng Thắng (sang Mông Cổ 1985), đã rất nhanh chóng lập nhóm Zalo mang
tên “Cô Suvd Sara” với 22 thành viên, chủ yếu gồm
những lưu học sinh đã từng học hai cô giáo. Nhóm thảo luận
rất chi là rôm rả: Thời gian, địa điểm, nội dung đón tiếp hai cô như thế nào?
Có ý kiến cần thành lập các Tiểu ban để đón tiếp hai cô được chu đáo,
trọng thị, ân tình. Điều đặc biệt là hai cô đến Việt Nam vào chiều 29 Tết và về
nước Mùng 5, đúng dịp Tết cổ truyền của Việt Nam nên cần phải tính toán thời
gian làm sao để đón tiếp các cô cho phù hợp nhất, thể hiện được tình cảm của lưu
học sinh ta với các thày cô. Tiến sỹ Trần Văn Bình (sang Mông Cổ năm 1975) mặc
dù không học hai cô giáo, nhưng rất hào hứng tham gia, đóng góp nhiều ý kiến bổ ích. Chú Ngô
Ngọc Tân (sang Mông Cổ năm 1989) đăng ký chân “Phó nháy” cũng được nhóm nhanh
chóng “chấp thuận”; em Hoàng Lệ Thúy (sang Mông Cổ 1987) chuyên gia ngôn ngữ
được tín nhiệm thay mặt nhóm phát biểu chào mừng và tri ân thày cô. Rồi
cả chuẩn bị tiết mục bài hát như thế nào để tổ chức đón tiếp được
tốt nhất... Sau nhiều thảo luận, cả nhóm đi đến thống nhất đón tiếp hai cô vào
chiều 29 Tết tại khách sạn nơi hai cô ở, ngay sau khi đoàn du lịch đáp xuống
sân bay Nội Bài.
Khách
sạn Thăng Long Opera nơi đoàn của hai cô nghỉ nằm trên phố Tông Đản, phường Lý
Thái Tổ nằm cách không xa Hồ Hoàn Kiếm - rất thuận lợi cho du khách nước ngoài
tham quan khám phá, trải nghiệm những thắng cảnh, di tích và thưởng thức các sản phẩm du lịch
độc đáo của Thủ đô Hà Nội. Công ty du lịch Тэнгэр Travel của Mông Cổ quả là có
con mắt tinh nghề khi chọn khách sạn này làm nơi nghỉ dừng chân của đoàn.
Nhớ ngày đầu tiên của
tháng 9 năm 1983 đặt chân đến đất Mông Cổ xa xôi đầy bỡ ngỡ và lạ lẫm, khóa
chúng tôi (Nguyễn Xuân Đoan, Phạm Sỹ Tiệp, Nguyễn Duy Thông và Vũ Anh
Minh) trải qua chặng bay dài Hà Nội – Matxcơva, transit tại Calcutta (Ấn Độ),
Karachi (Pakistan), Tashkent (Uzbekistan) khi xuống sân bay Sheremetyevo tại
thủ đô Matxcơva, được đại diện Sứ quán ta đón, đưa về Nhà khách tại số 5 переулок Oбoлeнckий trên phố Maлaя Пиpaгoвckaя để nghỉ một hai hôm rồi bay tiếp
đi Ulanbator. Ấn tượng lớn nhất lúc đó là khi dừng ở sân bay Tashkent thấy rất
nhiều máy bay chở khách cỡ lớn do Liên Xô chế tạo được xếp thành những dãy
dài. Ở góc sân bay có hàng chữ thật to với khẩu hiệu: CCCP – OПЛOT MИPA. Khi vào Nhà khách Sứ
quán, cơm gạo thơm tuyệt ngon (ở nhà chưa được ăn
bao giờ) mà cô phục vụ tuyên bố dõng dạc: ở đây chỉ chia thức ăn, còn cơm không
phải chia, các cháu ăn bao nhiêu lấy tùy ý - lại nhớ những tháng ngày trong
nước lúc nào cũng đói vàng mắt. Mấy anh em cười bảo nhau, “Liên Xô có khác,
đúng là vĩ đại thật!”
Năm đầu tiên học tiếng
Mông Cổ từ Phó Giáo sư Misic, từ thày Chavaral, thày Batholac và cô giáo Suvd tại
Trường Đại học Tổng hợp, được ở ký túc xá ngay bên cạnh, đi bộ có mấy bước chân.
Nhớ mãi thày Misic dạy ngữ
pháp tiếng Mông với bầu nhiệt huyết đến “tử vì nghề” của Thày. Phòng học nhỏ
xíu chỉ có bốn sinh viên mà Thày giảng bài to như đang nói trước hội nghị lớn không
có micro vậy bằng cả tấm lòng yêu quý, mến thương vô bờ của người Thày rất đáng
kính dành cho sinh viên Việt Nam.
Nhớ thày Chavaral đủng
đỉnh, thủ thỉ; nhớ thày Batholac với hàng ria con kiến đẹp trai lãng tử như diễn
viên điện ảnh. Và nhớ cô giáo Suvd trẻ trung, tận tâm, gần gũi học trò...
Đặc biệt ấn tượng lúc mùa xuân sắp qua. Vào một ngày đầu hè, khi tuyết bắt đầu tan, trời ấm dần, những
hàng cây, bãi cỏ xung quanh Trường Đại học Tổng hợp, ở thủ đô Ulanbator bỗng
nhiên tưng bừng đâm chồi, nảy lộc. Sự hồi sinh nhanh đến nỗi chỉ qua một ngày đã
thấy cây cối bừng lên sự sống thần kỳ. Vâng, bao nhiêu sinh lực của vạn vật được
dồn nén, ấp ủ trong cả mùa đông giá lạnh để sang đầu mùa hè ấm áp bung ra một
cách mạnh mẽ đến không ngờ…
Chương trình chào mừng,
đón tiếp hai cô sẽ bắt đầu từ 18h00 chiều ngày 29 Tết, nhưng trước đó từ rất sớm
nhiều anh chị em trong nhóm đã có mặt. Đây cũng là dịp rất tốt để anh em gặp lại
nhau. Trên các khuôn mặt hiện rõ sự náo nức được gặp lại cô giáo của mình sau thời gian dài xa cách.
Và rồi khoảnh khắc đó
đã đến. Cô trò gặp nhau tay bắt mặt mừng.
Những bó hoa tươi thắm từ tay các học trò cũ dành cho 2 cô. Nhiếp ảnh
gia Ngô Ngọc Tân bận rộn tác nghiệp, bấm máy mỏi tay. Ai cũng tươi cười rạng rỡ
và trổ tài nhớ lại vốn liếng tiếng Mông có khi đến 40 năm vẫn chưa có cơ hội dùng
lại.
Tiệc tối chiêu đãi
hai cô mang đậm truyền thống Việt Nam với nhiều hương vị ngày Tết cổ truyền: có
gà luộc, giò chả, dưa hành tươi muối xổi, bánh chưng xanh… và thật vui khi thấy
hai cô ăn ngon miệng cùng rất nhiều cảm xúc. Chú Thắng đã chu đáo khi đặt nhà
hàng món bia “0 độ” có thể vui vẻ cụng ly thả ga “lượt đi lượt về, sân nhà sân khách” mà vẫn sẽ yên tâm tay lái sau tiệc
tan, chấp hành đúng quy định an toàn giao thông và khỏi phiền hà đến các chú cảnh
sát – nhất là trong những ngày Tết như thế này.
Bài hát chúng tôi đã
từng hát ở Mongolia: “Chúc mừng sinh nhật” được cất lên tại
buổi gặp mặt sao mà hợp với khung cảnh hôm nay đến vậy:
Өнөөдөр бидний баярын өдөр
Үнэнч нөхрийн минь мэндэлсэн өдөр
Өнөр жаргалтай өргөө гэрт чинь
Үеийн олон нөхөд чинь цугларлаа
Цэцэг алагласан баярын ширээнд
Цоморлиг болон бид суугаад
Төрсөн өдрийн халуун мэндийг
Төө зайгүй чамдаа хүргэе…
Bên ngoài, Thủ đô Hà Nội đã bắt đầu rực rỡ ánh đèn
lung linh huyền ảo trong ngày Tết cổ truyền của dân tộc. Phố phường
tràn ngập sắc màu của quất, của hoa đào, hoa mai…, và mùi hương trầm thơm quyện
với mùi xôi nóng, măng miến, bánh chưng, bánh dầy, giò chả, xen mùi thơm từ nồi
nước mùi già đánh thức cả một trời thương nhớ. Một cảm giác ngất ngây trong
không khí vui tươi, rộn ràng, thân ái trong đêm Tết cổ truyền đầy hương vị, dư âm. Bỗng nhiên thấy nao nao nhớ những thời khắc
đón Tết nơi thảo nguyên giá lạnh ngày nào Ulanbator…
Tôi nhớ, thời gian học ở Mongolia
của anh em lưu học sinh Việt Nam ta thường là bảy năm, trong đó có một năm dự bị
tiếng Mông và một năm tiếng Nga mà chúng tôi thường hay nói đùa rằng học tiếng
Mông là để đi tán, còn tiếng Nga để kiếm cái cần câu cơm, để làm việc. Chúng
tôi còn được biết nhiều anh em lưu học sinh các khóa trước học cực giỏi, xuất sắc
nhưng Nhà nước chưa có chủ trương chuyển tiếp làm nghiên cứu sinh. Đến lứa của chúng
tôi, kể từ khóa anh Phan Đăng Đương đến khóa các anh Nguyễn Xuân Đoan, Nguyễn
Duy Thông (anh Trần Bình thì từ trong nước
sang), rồi sau đó Nguyễn Thanh Dương… nhờ ngọn gió đổi mới cho phép sau khi tốt
nghiệp được ở lại chuyển tiếp làm nghiên cứu sinh, thì thời gian sống và học tập
tại Mông Cổ còn kéo dài tới mười năm và hơn thế nữa. Sau này, một số anh em sau khi
tốt nghiệp ở lại hẳn Mông Cổ để hợp tác làm ăn, cũng gặt hái được nhiều thành
công. Mới thấy, những năm tháng ở nơi đó là khoảng thời gian quý giá trong cuộc
đời tuổi trẻ tươi đẹp của mỗi chúng ta. Và bỗng nhận ra, không biết tự khi nào chúng
ta đã kết nối một cách tự nhiên, sâu sắc với miền đất yêu thương ấy.
Trong những hành trình xa xôi, Ulanbator, Mongolia là nơi dạy dỗ, nuôi dưỡng, chăm sóc, che chở và đem đến cho ta biết bao
kỷ niệm không
thể nào quên. Nơi ấy không chỉ là một phần của quá khứ. Nó đã là
cấu thành không thể thiếu của hiện tại và của
tương lai mỗi
chúng tôi. Chợt nhớ và tâm đắc vô cùng câu
thơ của nhà thơ nổi tiếng Chế Lan Viên trong bài thơ Tiếng hát con tàu:
Khi ta ở, chỉ là nơi đất ở
Khi ta đi,
đất bỗng hóa tâm hồn…
Đối với
chúng tôi, miền đất xa xôi ấy – Ulanbator, Mongolia - quê hương thứ hai – đã thực
sự hóa tâm hồn một cách dung dị, tự nhiên từ khi nào chẳng rõ...
Ngày mai đã
là Mùng Một Tết Giáp Thìn, một mùa xuân mới đang về trên khắp mọi miền đất nước
thân yêu của chúng ta. Xin chúc các anh chị em lưu học sinh Việt Nam tại Mông
Cổ bước sang năm mới thật dồi dào sức khỏe, gia đình hạnh phúc, an khang.
Theo lịch
trình của đoàn du lịch, ngày mai hai cô Suvd và Sara đi Hạ Long, rồi sau đó bay
đi Đà Nẵng, Hội An. Kính chúc hai cô giáo cùng đoàn có chuyến đi thật vui
khỏe, vạn sự bình an, khám phá cảnh quan thiên nhiên tuyệt vời và cảm nhận
không khí Tết cổ truyền của Việt Nam - như chúng tôi lần đầu đặt chân lên đất
thảo nguyên xa xôi vừa lạ lẫm và bỡ ngỡ, với biết bao niềm vui hạnh phúc năm
nào.
Tạm biệt chia tay Cô giáo rồi, nhưng
lòng chúng tôi còn ấm mãi./.
TP. Hải Dương, đêm 29 rạng ngày 30 Tết Giáp Thìn 2024