Khám phá cuộc sống du mục của bộ lạc chăn tuần lộc Tsaatan

Tính đến nay, Tsaatan bộ lạc du mục nuôi tuần lộc chỉ còn khoảng 60 người, họ là người dân Mông Cổ nằm sâu trong rừng già Taiga thâm u ở cực bắc, giáp ranh biên giới Nga và Mông Cổ. Đây là nơi chứng kiến cuộc sống của những người du mục “chân chính” cuối cùng trên thế giới cùng đàn tuần lộc của mình.

Bộ lạc Tsaatan sống hoàn toàn dựa vào thiên nhiên, họ bắt buộc phải di chuyển liên tục để tìm kiếm nguồn nước, gỗ và thức ăn cho bản thân, thú nuôi. Một phần còn vì tránh thời tiết quá khắc nghiệt thay đổi liên tục trong năm, mặt khác tuần lộc - linh vật của bộ lạc cần di chuyển thường xuyên và sống trong thời tiết lạnh giá để đảm bảo sức khoẻ. Vì vậy, du mục là tập quán từ ngàn đời nay của những người trong bộ lạc Tsaatan. Trong một năm, họ di chuyển từ phía Nam đến phía Bắc của rừng Taiga để tìm đến những vùng đất có thể đảm bảo cho cuộc sống và sức khoẻ của cả người và thú nuôi. Những con người trong bộ lạc Tsaatan được gọi là những “người tuần lộc” chân chính.

Hành trình du mục của bộ lạc Tsaatan bắt đầu vào cuối tháng 4, khi tài nguyên thiên nhiên nơi họ sinh sống không còn có thể duy trì cuộc sống cho bản thân và thú nuôi. Từ phía bắc của rừng Taiga, những người dân du mục dần dần di chuyển cùng đàn tuần lộc và những vật nuôi khác của mình xuống phía nam của khu của rừng. Hành trình này không cố định thời gian mà hoàn toàn phụ thuộc vào điều kiện thiên nhiên từng năm. Sau nhiều cây số di chuyển trong thời tiết khắc nghiệt, đến nơi ở mới người dân bộ lạc sẽ treo đồ đạc, vật dụng cần thiết của gia đình lên những chiếc cọc 3 chân để tránh bị thú rừng tha đi. Họ sẽ bắt đầu kiếm gỗ dựng lều và có cuộc sống tại vùng đất mới ngay sau đó.

Gỗ và tuyết là hai thứ thiết yếu đối với cuộc sống của người Tsaatan và cũng là một phần lí do để họ phải du mục đến địa điểm mới. Gỗ không chỉ để dựng nhà mà còn làm củi để đun tuyết lấy nước dùng và nấu ăn. Khi bắt đầu với cuộc sống tại nơi ở mới, việc đầu tiên với người dân bộ lạc Tsaatan làm sau khi dựng lều là khai thác thêm gỗ dùng cho sinh hoạt ở xung quanh nơi họ ở. Người dân sẽ sử dụng nguồn cây khô tại nơi sinh sống ở một mức nhất định và sẽ di chuyển ra xa hơn, sâu trong những cánh rừng cùng trâu, bò kéo gỗ để khai thác nguồn gỗ mới. Trâu bò ở bộ lạc cũng rất đặc biệt, chúng có nhiều lông dầy để giúp cơ thể chịu không khí lạnh tốt. Phân của chúng gần như không có mùi và cũng được các gia đình Tsaatan mồi lửa và sử dụng cho mục đích đun nấu.

Đến với Tsaatan có lẽ ai cũng sẽ ấn tượng với những chiếc sừng to đẹp của những con tuần lộc. Sau mùa sinh sản thì sừng của con tuần lộc đực sẽ rụng. Người dân sẽ dùng những chiếc sừng này để làm đồ lưu niệm, mĩ nghệ cho gia đình họ và là món quà cho khách quý. 

Cô bé Ariuna nằm ngủ bên tuần lộc của gia đình. Những đứa trẻ này chẳng phải lo lắng gì khi ăn, ngủ cùng Tuần Lộc.

Một lần đặt chân tới bộ lạc Tsaatan sẽ rất khó để quên những con người chất phác, hiền lành và sống tự nhiên cùng cây cỏ và nền văn hóa du mục ngàn năm của họ. Những con tuần lộc trắng, những chiếc lều nhỏ xinh xinh và những đứa bé trên lưng tuần lộc trong thảo nguyên bao la, hùng vĩ là tất cả đối với bộ lạc Tsaatan. Một cuộc sống bình dị nhưng mang đầy hạnh phúc giữa thiên nhiên.